Khi Loài Sâu Biết Khóc

Tháng mười, lá vàng ơi là vàng …

Khoảng giữa tháng, lá đổi màu thật nhanh. Mới vài ngày trước đây cây còn xanh lá. Qua vài trận mưa; trời trở lạnh, cỏ cây bắt đầu nhợt nhạt như người đang kiệt sức. Lá vàng võ, ủ ê. Thoắt đi vài hôm, lá ngã sang một màu đỏ bầm, vàng ráng. Rừng phong rực rỡ như nàng vương phi trong tà áo ngũ sắc, từ tạ quân vương lần cuối cùng trước khi lui vào chốn lãnh cung. Bầy chim phản trắc, bỏ rừng đi gần hết. Những chú nai con thấp thoáng bên ven rừng. Thỉnh thoảng, có con nằm chết một mình bên lề xa lộ. Cái chết đến bất chợt ở chỗ không ngờ. Trong sân nhà ai, chiếc kén sâu tiêu điều treo lơ lửng trên cành đào khô. Những con sâu bỏ cành, tìm chỗ trú hay đã hoá thân thành đàn bướm nhỏ từ Xuân trước. Mấy chiếc xe tải chở đầy bí đỏ xăng xái vào thành phố, chuẩn bị cho ngày lễ Cô Hồn sắp đến. Vài ba sạp dựng lên sơ sài, vội vàng ở vạt đất trống nào đó bên lề đường. Những chậu cúc rực rỡ xếp hàng bên cạnh đống bí đỏ au. Người chủ sạp ngồi lấp lửng trên ụ rơm khô, thấp thỏm rao mời. Mùa Thu, hầu như nhà nào cũng có vài trái bí đỏ bóng bên thềm và những chùm bắp khô vàng nâu treo tòng teng trước cửa.

Trời lành lạnh. Càng về Thu, buổi chiều đến thật nhanh và đêm dài như bất tận. Chiều chưa tắt nắng, đêm đã tham lam tràn về. Đêm dài. Ngày ngắn. Thời tiết bốc đồng như mụ đàn bà dở hơi. Khi lạnh. Khi ấm. Khi mưa. Khi nắng. Mây che kín. Trời lúc nào cũng ui ui. Nắng hiếm hoi. Những hôm có nắng thường vào lúc cuối tháng. Huyền thoại cho rằng trong khoảng thời gian nầy, những thần linh của dân da đỏ rủ nhau về thắp ngày lên bằng những tia nắng lạ. Dân trong bộ lạc chuẩn bị làm lễ giao mùa, tạ ơn Thượng Đế đã ban cho thần dân một mùa gặt ưng ý. Tuần lễ này nắng thường đẹp nhất, rực rỡ nhất, vàng nhất! Dân trong vùng gọi mùa nắng ấy là “Indian Summer”.

Những buổi tối mùa Thu cũng lạ kỳ. Mưa vẫn thường rơi lúc nửa khuya. Những cơn mưa rưới trên đám lá khô, dấy lên mùi thơm của lá mục. Tiếng mưa thì thầm, ray rức. Đêm trăn trở. Bầy côn trùng thao thức trong tiếng gọi hồn của đất. Đất ngàn năm. Đất trăm năm. Đất già nùa theo những thăng trầm của cây cỏ, nên đất chờ mong những giọt mưa thủy chung. Mưa rơi từng giọt, từng giọt. Nhẹ nhàng, câm nín như nước mắt của người cô phụ. Lá khô xào xạc. Bầy nai đi ăn đêm bên ven rừng, đứng ngơ ngác với đôi mắt mở lớn nhìn những ngọn đèn xe chói sáng bay vút qua. Tiếng dế mèn kêu ra rả. Sương như áo mỏng. Gió cất giọng cười ma quỉ trên đọt cao.

Tháng mười lạnh se sắt. Lò sưỡi được đốt lên. Mùi củi cháy thoang thoảng. Những chiếc áo len lôi ra từ dưới đáy rương, thơm mùi long não. Vài ba thằng bé con má đỏ ửng, xinh xắn như chú hài đồng gõ cửa từng nhà, xin quét lá kiếm thêm tiền mua quà. Gã cùng tử đứng co ro trong góc phố, ngơ ngác, thèm thuồng nhìn bầy chim bỏ tổ chấp cánh kéo nhau đi tìm mặt trời. Chúng hẹn nhau tụ lại từng đàn như đám biểu tình, đậu giăng mắc trên những đường dây điện thoại, chuẩn bị cho cuộc hành trình mờ mịt.

Thành phố hiền hoà, cổ kính. Giòng sông rộng uốn quanh con phố, nằm song song giữa con đường lớn và dãy rừng thưa, sát bên chân núi. Núi màu xanh lam. Sông màu trắng bạc. Nước trong vắt. Suốt suốt như gương. Sông uốn vật vờ. Linh động. Người da đỏ đặt cho con sông này cái tên tuyệt vọng là “Vô Bờ”, tên buồn như cuộc tình không lối thoát. Bờ sông đẹp. Cỏ mềm. Xanh. Dăm ba cái ghế đá đặt rải rác bên bờ cho khách bộ hành nghỉ chân. Đây, nơi nhộn nhịp nhất trong thành phố với những buổi đua thuyền hay hội chợ vào mùa hè ấm áp. Đồng cỏ còn tươi mỡn nhưng những chùm lá phong đã nhuốm màu vàng, nâu, cam, đỏ. Lá bắt đầu rơi nhiều lắm. Dãy phong già của mép rừng bên kia bờ thi nhau trút lá xuống giòng sông. Trời gió. Đám lá bị ném ào xuống một lượt. Lúc đầu, đám lá ngơ ngác xoắn xuýt bên nhau; sau vài đợt sóng dập vùi, chúng tản mản như đám bèo vỡ. Trôi. Trôi. Trôi về những nơi không phải là cội nguồn. Mòn mỏi. Tả tơi. Dạt chìm trên bãi hoang, đem thân làm phù sa tiếp sức cho sông nuôi sống những cành non vừa mới chớm.

Mấy khu vườn nhỏ co ro, xơ xác. Trừ mấy khóm cúc, các loài hoa khác trong vườn có nét ủ rũ., phôi pha của người đàn bà mất dần những chuổi ngày xuân sắc. Giàn nho trụi lá, trơ lại những sợi dây nho khô xám, buồn rầu, quấn quýt bên nhau như mớ tóc khô. Thường, các người nội trợ khéo tay hay cắt chúng xuống, bó thành vòng tròn, thắt lên đó một cái nơ xinh xinh, đính vài trái bắp nâu, vàng, bé tí teo; đem treo trước cửa. Giản dị. Đẹp mắt.

Lũ con nít xôn xao với ngày lễ Cô Hồn sắp đến. Bầy sóc nhỏ rộn rã thu nhặt mớ hạt dẻ rơi rớt về dự trữ cho qua mùa lạnh. Những người cha hăm hở chờ đón chuyến săn nai, chim trĩ. Và các bà mẹ thì tất bật hái các thứ rau, trái trong vườn; cắt cắt, gói gói, bỏ vào tủ đá để dành. Những rỗ cà chua chín đỏ được nấu thành sốt, cho vô lọ thủy tinh, xếp hàng hàng trên thành cửa bếp, ánh lên một màu đỏ gạch, mặn mà, mời gọi dưới những tia nắng…