Ông từng tâm sự: “… Khi còn ở chiến trường, tôi chỉ viết vì một khát khao duy nhất, ghi được càng nhiều càng tốt những kỷ niệm, những con người, những cảnh ngộ, số phận éo le do sự khắc nghiệt của chiến tranh đưa đến. Sau này, khi chiến tranh kết thúc, tôi mới có điều kiện để hiểu ra rằng, dù đã ở ngoài mặt trận, dù đã thấy được cái ác liệt và dù đã viết nhiều trang nhưng có lẽ vẫn chưa nói hết được… Cả đời chỉ loay hoay viết về cuộc chiến ấy, có lẽ là số phận của thế hệ những người cầm bút từng có những năm cầm súng như chúng tôi…”. (Suy nghĩ về nghề – Sách Nhà văn Việt Nam hiện đại – Hội Nhà văn xuất bản, 2007, tr.974)
Gặp Nhà văn Khuất Quang Thụy trong những ngày đầu tháng Tư lịch sử không dễ, bởi những cuộc gặp mặt cựu chiến binh, thăm lại chiến trường xưa… đã ngốn rất nhiều thời gian của ông. Chưa hết, ông còn viết. Tạng ông vốn không viết không yên… Để ông “quên đi” những việc thường ngày, tôi vào chuyện với ông bằng… thơ.
– Ở hành lang Đại hội Nhà văn năm 1989, từ Sài Gòn ra, nhà văn Triệu Xuân muốn gặp tác giả bài thơ “Sống mới khó làm sao” có câu: “Sống mới khó làm sao/ Nữa là còn sáng tạo, nữa là còn yêu nhau”, tôi bảo “là anh”. Triệu Xuân trợn tròn mắt: “Là tiểu thuyết gia Khuất Quang Thụy?”.
– Thì bây giờ vẫn túc tắc làm thơ đấy thôi. Mới nhất là bài “Đừng ngốc thế em” in Văn nghệ số Tết với những câu: “Đừng ngốc thế em/ Anh không chỉ là giấc mơ ngọt ngào mà còn là sự thật đắng cay/ Với những năm hận thù và máu lửa…?”.
– Là người đã qua những năm máu lửa, ấn tượng về ngày hòa bình đầu tiên cách nay 40 năm trong ông?
– Đó là những ngày tháng mà một đời người may mắn mới được chứng kiến. Biết bao đồng đội của chúng tôi đã không có được sự may mắn ấy.
– Trưa 30-4-1975, khi lá cờ chiến thắng được đồng đội của ông phất cao trên nóc Dinh Độc Lập, ông đang làm gì, ở đâu?
– Vào trưa 30-4, khi Dương văn Minh tuyên bố đầu hàng, tôi đã cùng với mũi đột kích của Trung đoàn 64, Sư 320 vào tới Dinh Độc Lập rồi và chứng kiến cảnh những người lính trận cắm những lá cờ trận rất khiêm nhường của mình lên cổng sắt phía tây Dinh Độc Lập (lối đối diện với Trường Lê Quý Đôn)…
– Ông đã viết gì về những ngày ấy?
– Tôi sống, chiến đấu như một chiến sĩ ở chiến trường từ năm 1968 đến tháng 4-1975. Tuy vậy, từng ấy thời gian cũng chẳng thể đủ để hiểu được cuộc chiến này. Tôi viết về cuộc chiến ấy đã nhiều, nhưng có lẽ còn “chưa đến đầu đến đũa”…
– Ngay từ khi vừa bước ra khỏi cuộc chiến, ông đã có “Trong cơn gió lốc” mà theo nhà văn Trung Trung Đỉnh thì ông là một trong “ba cây bút lừng lẫy với ba tiểu thuyết lừng lẫy toàn quân, toàn quốc. Nó kịp thời đáp ứng với niềm hân hoan chiến thắng của mọi người, đó là: “Nắng đồng bằng” của Chu Lai, “Trong cơn gió lốc” của Khuất Quang Thụy và “Năm 1975, họ đã sống như thế” của Nguyễn Trí Huân…”.
– Là của một thời thôi, rất ngắn!
