Dược côn trùng trong Y dược cổ truyền Việt Nam và Y học hiện đại

Gần đây vai trò của côn trùng trong y học cổ truyền đã được nói đến nhiều và đã có Hội thảo khoa học chuyên đề. Nhưng cách đây 2.000 năm trong “Thần nông bản thảo đã xuất hiện những vị thuốc côn trùng. Các tài liệu sau đây và trong “Bản thảo cương mục”, trong “Nam dược thần hiệu” cũng không thiếu các đơn thuốc có sử dụng côn trùng.

Hiện nay côn trùng được dùng để chữa bệnh có bốn nhóm:

– Nhóm côn trùng bào chế thuốc chữa bệnh như cantharridin được chiết xuất từ ban miêu làm thuốc chữa bệnh.

– Nhóm các côn trùng làm nguồn thuốc bồi bổ sức khoẻ như các sản phẩm mật ong, sâu chít.

Nhóm côn trùng sống: dõi, địa làm sạch vết thương, hoạt động máu nối ghép tổn thương.

– Nhóm côn trùng là nguồn thức ăn cần thiết cho một số loài động vật có xương sống dùng làm thuốc đông y như tê tế, tắc kê, chim yến…

Ở nước ta hiện nay có khoảng 46 loài được dùng phổ biến làm thuốc để chữa bệnh và bổ dưỡng.

Tuy vậy việc sử dụng côn trùng trong y học cổ truyền để làm thuốc chữa bệnh vẫn chủ yếu là còn theo kinh nghiệm dân gian và thói quen, chứ chưa có nghiên cứu khoa học bài bản.

Song vì số lượng côn trùng là gần 1 triệu loài, trong đó chỉ khoảng 10% là côn trùng có hại nên số loài có ích cho y học cổ truyền là không nhỏ. Vì vậy chúng tôi viết quyển sách Dược côn trùng này nhằm giới thiệu các bài thuốc dân gian mà cha ông ta đã sử dụng côn trùng vào điều trị một số bệnh. Quyển sách này gợi ý cần phải đi sâu nghiên cứu tiếp tục một cách có khoa học các bài thuốc đó làm sáng tỏ những kiến thức kinh nghiệm dân gian trước đây của cha ông ta và nhằm kết hợp giữa y học cổ truyền và y học hiện đại của nước nhà trong điều trị bệnh tật.

Quyển sách có hai phần

– Phần một. Đại cương về côn trùng (5 chương)

– Phần hai. Dược côn trùng (12 chương)

Để viết quyển sách này chúng tôi vô cùng biết ơn các tác giả Nguyễn Đức Khiêm, Nguyễn Anh Diệp và cộng sự, Hoàng Khánh Toàn, Hà Quang Hùng, Bùi Công Hiển, Nguyễn Minh Hà, Võ Văn Chi, Lưu Triều Giám, Nguyễn Kim Dân cùng nhiều cộng sự và nhiều tác giả khác liên quan đã cung cấp cho những tài liệu quý để tham khảo và trích dẫn về những vấn đề về côn trùng và sử dụng côn trùng làm thuốc. Dĩ nhiên không thể trích dẫn hết và không khỏi còn nhiều thiếu sót, mong các tác giả và các bạn đọc gần xa thông cảm. Chúng tôi cũng vô cùng biết ơn Nhà xuất bản Y học đã tạo điều kiện tốt để quyển sách Dược côn trùng này sớm được ra mắt các độc giả.

Tác giả