Xoài có tên khoa học Mangifera indica, thuộc họ Anacardiaceae. Cây có thể cao đến 40 m, nhưng thường cao 10 - 15 m, có tán lớn và có thể sống đến 100 năm. Trồng đất cao hay đồi núi, rễ có thể mọc sâu đến 9 m, đất thấp mọc tới thủy cấp.

Xoài trồng từ hột sẽ ra hoa sau 6 - 8 năm, cây tháp chỉ ra hoa sau 3 - 5 năm. Tại đồng bằng sông Cửu Long, xoài ra hoa từ tháng 12 - 3 dương lịch. Phát hoa mọc ở ngọn các nhánh đã phát triển đầy đủ trong năm trước. Phát hoa mang nhiều nhánh, có 500 – 7.000 hoa đực và hoa lưỡng tính với tỷ lệ hoa lưỡng tính chiếm 1 - 36% (tùy giống). Hoa lưỡng tính thường nằm ở ngọn phát hoa, hoa nhỏ (khoảng 6 mm), có 5 cánh màu trắng tím hay hồng, 5 dài hoa màu xanh và một bầu noãn có tiểu noãn. Hoa đực có 5 nhị đực gồm có 1 phấn và 4 bất thụ. Phấn dính, khó tung nên chỉ thụ phấn nhờ gió và côn trùng. Tỷ lệ thụ phấn cao khi trời nóng và khô.

Trái xoài hình tròn đến hơi dài. Vỏ trái chín có màu vàng đến đỏ. Hột có vỏ cứng, bên trong chứa 2 tử diệp và phôi (mẩm hột). Các giống xoài ở Việt Nam thường đa phôi, mang 2 - 12 phôi vô tính và có thể có 1 hoặc không phôi hữu tính. Nhờ đó, hột xoài gieo có thể có 1 - 5 cây con và thường là vô tính (giống mẹ), nếu có cây hữu tính thì yếu ớt, dễ bị lấn át.