Chú Đất Nung

Cuốn sách tập hợp 12 truyện đồng thoại của nhà văn Nguyễn Kiên kèm nét vẽ minh họa sinh động và hóm hỉnh của họa sĩ Lê Minh Hải. Những câu chuyện Nguyễn Kiên viết cho trẻ em vốn đã rất nổi tiếng từ vài chục năm trước như: Chú đất nung, được làm mới lại với hình thức truyện kèm tranh minh họa màu chắc chắn sẽ mang lại niềm thích thú cho các bạn đọc nhỏ tuổi.

Đằng sau những câu chuyện về đồ vật, loài vật của Nguyễn Kiên luôn có bóng dáng chuyện của chính các em nhỏ chúng ta, nhắc các em biết yêu thương mọi người, biết đoàn kết, vị tha… Đúng như nhà văn Nguyễn Kiên tâm sự:”Thế giới của loài vật và đồ vật vốn rất quen thuộc với trẻ em và cả những ai ưa thích tưởng tượng. Mong sao mỗi câu chuyện của tôi kể trong tập sách này khêu gợi được một chút gì vẫn còn nằm yên trong lòng bạn đọc, rồi bạn đọc sẽ tưởng tượng ra những câu chuyện khác, cho riêng mình.”

Nhân đọc “Chú Đất Nung”

Tôi nhớ truyện Chú Đất Nung được in lần đầu tiên vào khoảng năm 1958 hoặc 1959, trên tuần báo Thống Nhất, trong mục nhỏ dành cho thiếu nhi, đặt ở góc cuối trang cuối cùng của tờ báo. Một lần gặp tác giả, tôi hỏi anh: “Vì sao anh viết Chú Đất Nung?” Anh lắc đầu, trả lời tôi: “Thật khó nói cho rõ ràng vì sao tôi lại nghĩ ra câu chuyện như thế. Chỉ có điều chắc chắn là tôi đã bắt đầu từ một kỷ niệm thời thơ ấu của tôi, từ cái trò chơi trẻ con nặn đất thành… một chú bé đất!” Tôi tin lời anh. Nhưng chú bé đất của anh không phải được nặn ra chỉ để chơi trong chốc lát, chú ta đã bước đi trên con đường dài, qua nắng mưa, sương gió và qua lửa để trở thành Chú Đất Nung. Chuyện đó rất có thể là kỷ niệm sâu xa hơn của một thời niên thiếu của chính tác giả chăng?

Nguyễn Kiên sinh ra và lớn lên ở một làng quê. Ngay năm đầu cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, lúc này anh mới mười hai tuổi, anh đã gia nhập đội Tuyên truyền xung phong, đi công tác lưu động suốt trong nhiều năm, từ các tỉnh đồng bằng sông Hồng lên những vùng rừng núi xa xôi thuộc, chiến khu Việt Bắc. Sau nay, anh còn trải qua nhiều công tác khác trước khi trở thành nhà văn, và cho đến nay cùng với hoạt động văn học, anh vẫn hăng hái tham gia các công tác xã hội. Anh hiện là ủy viên Ban chấp hành Trung ương Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh. Nguyễn Kiên viết nhiều và cho in khá đều đặn. Những tập truyện ngắn, truyện vừa và tiểu thuyết của anh, phần lớn tập trung vào một đề tài quen thuộc là cuộc sống nông thôn chiến đấu và xây dựng. Anh từng gắn bó và yêu cuộc sống này nên đã ghi lại được trên trang sách những cảnh sống hằng ngày, bình thường mà ý nghĩa của một vùng quê vừa xưa cũ vừa luôn luôn mới mẻ đối với chúng ta. Nguyễn Kiên cũng viết nhiều cho thiếu nhi. Anh trò chuyện với các bạn đọc nhỏ tuổi, bằng một giọng tâm tình ấm áp, câu chuyện cảm động về một em bé gái nghèo đã nuôi giấu chú cán bộ dưới hầm bí mật đào ngay trong nhà mình, bất chấp sự rình mò của kẻ địch ra sao (Con gái người bán chim). Hoặc là anh thay lời một đội viên thiếu niên du kích kể lại một chặng đường chiến đầu em đã trải qua, với biết bao căm giận và yêu thương như thế nào (Năm tôi mười ba tuổi).

Tôi biết Nguyễn Kiên từ lâu, có nhiều dịp cùng anh trao đổi công tác và kinh nghiệm nghề nghiệp; tôi có cảm tưởng anh đã gửi gắm không ít suy nghĩ và tình cảm của anh vào những truyện đồng thoại góp thành tập Chú Đất Nung này. Những truyện đồng thoại này được Nhà xuất bản Kim Đồng in lại lần thứ hai và hầu hết đã được dựng thành phim hoạt hình. Những đồng thoại thật ngắn, chẳng có vẻ gì là thực cả, chúng chỉ xảy ra trong trò chơi tưởng tượng của tuổi thơ mà các bạn đọc nhỏ tuổi chắc cũng có lần tưởng tượng ra như thế: nặn một chú bé đất rồi kết bạn với chú ta; thám hiểm vào xứ sử của con ong, cái kiến; theo những bước đường phiêu lưu tai hại của chú ếch con, chú này vì rơi xuống giếng nên nhất định cho rằng trời chỉ bằng cái vung (đúng như câu tục ngữ cha ông ta đã nói) và chú ta đã phải trả giá cho sự ngu dại của mình như thế nào. Những con vật trong truyện vừa sống như trong tự nhiên chúng vẫn sống, ví như trứng bướm nở ra sâu, con gián thường nhấm góc tờ tranh dán hồ, cua sợ ếch, v.v… lại vừa sống cuộc sống giống như của con người. Tôi hy vọng là các em nhỏ có thể tìm thấy ở đây hình ảnh cuộc sống thực, hình ảnh của chính các em, với những điều tốt cũng như chưa tốt và tìm thấy một lời khuyên của tác giả, rằng các em cần phải sống, học tập và rèn luyện như thế nào để ngày càng tiến bộ. Nhưng hơn cả lời khuyên (và điều tôi nói sau đây có thể khiến chúng ta tha thứ, nếu như ngòi bút của tác giả còn chỗ nào vụng về) ấy là tấm lòng tác giả yêu mến bạn đọc nhỏ của mình, hy vọng và tin tưởng các em sẽ tiếp nối và vượt lên hơn cả lớp cha anh. Nào, các em hãy sang trang, làm quen với những nhân vật mà Nguyễn Kiên mong chúng được kết bạn cùng các em.