Tôi Học Làm Thầy

Ngày xưa, khi tôi còn là học sinh trung học, trong những câu chuyện mà thỉnh thoảng thầy kể cho chúng tôi nghe, tôi còn nhớ một chuyện cảm động xảy ra trong thời Đệ nhị Thế chiến. Đã hơn nửa thế kỷ trôi qua, chuyện nầy vẫn còn trong ký ức tôi, nhưng nhiều chi tiết về tên người và địa danh đã bị nhòe đi vì năm tháng. Mặc dù vậy, hôm nay tôi vẫn muốn kể lại cho các em nghe câu chuyện ngày xưa đó.

Vào năm 1944, trong một trại tù binh của Nhật Bản tại một xứ ở vùng Nam Á, có một đôi bạn tù, một là người Anh, một là người Indonêsia. Ho thân nhau vì cùng ở chung một phòng giam và thường bị còng chung. Họ không nói chuyện được với nhau vì ngôn ngữ bất đồng, nhưng tình thương thì ngày một phát triển qua những tháng dài khổ dịch.

Công việc nặng nhọc, ăn uống thiếu thốn, ngày ngày bị hành hạ dã man, cơ thể lại mang đầy vi trùng sốt rét…, tù binh lần lượt ngã gục. Thần chết lặng lẽ mang từng linh hồn, từng linh hồn ra đi. Lúc đầu người ta còn xúc động khi chứng kiến một người bạn tù vĩnh biệt. Dần dần, sự chết chóc xảy ra thường xuyên làm cho tâm hồn họ chai lỳ. Họ uể oải đào huyệt trên nền đất cứng, họ thản nhiên đặt xác bạn mình xuống đó. Họ quá mệt mỏi, có khi không còn đủ sức đọc hết bài kinh cầu nguyện cho linh hồn người chết.

Tử thần bay qua lượn lại trên những trại tù. Một hôm, Tử thần vươn dài tay, đặt lưỡi hái vào đúng người bạn tù Indonêsia của chúng ta. Trước khi nhắm mắt, anh nắm tay người bạn xứ Anh, đôi mắt thẫn thờ nhìn vào cõi hư vô, miệng nói lời trăng trối. Anh muốn nhắn bạn mình, nếu sống sót qua chiến tranh, hãy đến gia đình báo tin và an ủi những người thân ở quê nhà. Người Anh hiểu ý muốn của bạn, không phải qua lời nói mà qua cái nhìn của người sắp chết. Từ đôi mắt lờ đờ, có một tia nhỏ như cây kim chạy xuyên qua quả tim và khối óc của người Anh. Người Anh siết tay bạn, thổn thức:

– Tôi hứa, tôi xin hứa làm theo lời bạn dặn.

Ngọn gió Đông Nam thổi ào ào qua tàn lá, thốc vào căn trại làm rung rinh ánh đèn vàng vọt. Người Anh cảm thấy môi trên của bạn mình khẽ nhếch lên. Một nụ cười mãn nguyện, một lời cám ơn không thành tiếng nói? Có lẽ cả hai.

Bàn tay người chết buông xuôi. Người Anh vuốt mắt bạn mình và ngạc nhiên khi thấy tay mình chạm vào một giọt nước, không hiểu làm sao tiết ra được từ cơ thể khô héo nầy. Anh nghẹn ngào lập lại:

– Tôi xin hứa, không phải với bạn nữa mà với linh hồn đáng thương của bạn.

Một năm trôi qua trong các cánh rừng già nhiệt đới, người Anh và một số ít người khác đã chiến thắng số mệnh, tránh khỏi lưỡi hái của Thần Chết và được quân đội Đồng Minh giải thoát. Anh trở về nước trong tư thế kẻ thắng trận, ân nhân của dân tộc Anh và của cả loài người.

Chưa có vợ con nên sau một năm dưỡng bệnh và nghỉ ngơi, năm 1946, anh gom góp tiền bạc, lên đường sang Indonêsia để thực hiện lời hứa trong tù. Công việc cực kỳ khó khăn vì anh chỉ biết tên người bạn qua các lần điểm danh còn địa chỉ thì vỏn vẹn một chữ DJAKARTA mà thôi!

Djakarta rộng mênh mông vì đây là thủ đô của một đất nước có đến hơn một trăm triệu dân. Anh đến bộ Quốc phòng, bộ Nội vụ và nhiều cơ quan khác để hỏi tung tích người đã mất. Chẳng được kết quả gì. Một nước lạc hậu, sau chiến tranh thì có một núi công việc để làm hơn là truy tìm tung tích của một người. Công cuộc tổ chức lại xã hội sau khi thoát khỏi sự chiếm đóng của phát xít Nhật và trong thời kỳ tranh đấu cho nền độc lập hoàn toàn để chấm dứt sự cai trị của thực dân Hà Lan làm cho mọi người quá bận rộn nên công việc dò la của anh trở thành lạc điệu.

Anh tìm mua một tấm bản đồ của thủ đô Djakarta. Anh đánh số các con đường và quyết định một cách điên cuồng là lần theo từng khu phố, đi hỏi từng nhà bằng câu tiếng bản xứ mà anh mới học được:

– Đây có phải là nhà của ông…, bị mất tích trong Đệ nhị Thế chiến hay không?

Thế là sau gần ba tháng đến Djakarta và mất thì giờ một cách vô ích với các cơ quan của chính phủ, anh bắt đầu công việc mò kim đáy biển.

Ngày thứ nhất trôi qua mà chẳng có kết quả gì. Rồi các ngày kế tiếp, các tháng kế tiếp lần lượt đi qua. Anh lặp đi lặp lại động tác rung chuông hay gõ cửa, nói trọ trẹ bằng tiếng địa phương câu hỏi trên đây và luôn luôn nhận được vẻ mặt ngạc nhiên và cái lắc đầu của người đối diện.

Một buổi chiều, khi về khách sạn, anh đánh dấu trên bản đồ quãng đường đã đi qua trong ngày. Số thứ tự các con đường tăng lên một cách chậm chạp vì các con hẻm nhỏ ngoằn ngoèo không có trong bản đồ. Hàng trăm lần, anh tự nhủ không được nản chí và bỏ cuộc. Thỉnh thoảng, quá mệt mỏi, anh nghỉ ngơi vài ngày, đi du lịch đó đây cho khuây khỏa để lấy lại sức và lòng can đảm. Anh cũng thường gửi thư về nhà cho người thân và cho bạn bè. Mọi người đều thông cảm và xót xa; họ gởi tiền để yểm trợ cuộc sống của anh.