1/ Sự thật lịch sử vẫn là giữa 2 miền Nam Bắc đã từng có 2 chế độ cai trị, đấu tranh lẫn nhau bằng chiến tranh toàn diện, và cuối cùng đã có 1 chế độ thắng. Chuyện này tốt hay xấu, hay hay dở là do ở góc nhìn mỗi người. Thắng thua là do những nguyên nhân khách quan; chỉ ra 1 trong những nguyên nhân đó đâu có phải là khen miền này hay thương tiếc miền kia.Lực lượng dùng để thắng một cuộc chiến phải xây dựng trên toàn thể các nền tảng văn hóa, chính trị, tư tưởng, giáo dục…. của một xã hội. Tôi thấy văn chương Phạm Công Thiện và rất nhiều người thuộc thế hệ ông có khuynh hướng cổ vũ nếp sống, nếp hành xử vô kỷ luật, phóng túng ngạo mạn, thích nổi loạn, phi thực tế kiểu như thần tượng của họ là Henry Miller. Bảo rằng phong trào đó có ảnh hưởng đến sức chiến đấu thì cũng đâu có gì là quá đáng, dù là bảo vì thế mà thua 1 cuộc chiến tranh thì chắc hơi quá lời.Vậy thì bạn có quyền hỏi, cái đó liên quan gì đến giá trị triết lý của Phạm Công Thiện? Có liên quan, vì độc hại ở thời nào cũng vẫn là độc hại. Biết lịch sử để không phạm phải sai lầm trong thời đại chính mình, đó là cần thiết.Triết lý, kể cả thứ triết lý trừu tượng nhất, cũng là nguyên tắc cho 1 hình thức ứng xử nào đấy. Phương pháp, ngôn ngữ triết lý lại càng ảnh hưởng người ta mạnh hơn là nội dung triết lý. Tự tôn mình, tự tôn dân tộc thái quá, đó là cách ngăn chặn tư duy phát triển. Tôi nghĩ, từ góc độ ích lợi xã hội mà nói, thì người ta có quyền phê phán cái gọi là triết lý của Phạm Công Thiện2/ Chúng ta không nên giữ nếp suy nghĩ “thử viết sách/làm phim/làm triết gia được đi rồi hãy chê bai,” mà tôi nghe thấy rất nhiều lần. Là con người có đầu óc, chúng ta không có nhiệm vụ, và không có quyền, sống như những con nhòng con vẹt, cả ngày lập lại lời của người nổi tiếng.
