Chàng Ngây Thơ – Voltaire

Từ khi ra đời, Candide hay chủ nghĩa lạc quan (Candide ou l’optimisme) đã gắn liền với tên tuổi của Voltaire và trở thành một trong những tác phẩm kinh điển cả về văn chương lẫn triết lý. Chính vì lẽ đó, tác phẩm được đưa vào danh mục Tủ sách Tinh hoa Tri thức Thế giới do Quỹ dịch thuật Phan Chu Trinh và Nhà xuất bản Tri thức triển khai.

Qua tìm hiểu, chúng tôi được biết ngay từ năm 1928, ở Việt Nam,Candideđã được Nguyễn Văn Hiếu chuyển ngữ. Tuy nhiên, bản dịch này hiện chỉ tồn tại ở dạng vi phim ở Thư viện Quốc gia. Bản dịch thứ hai là của Tế Xuyên dưới tiêu đềCandide – Chàng Ngây Thơ, được dịch ở miền Nam trước năm 1975. Và bàn thứ ba là của Vũ Đức Phúc và Lê Tư Lành, in chung trongVonte, Zađich – Truyện chọn lọc, Nxb Văn học, 1980-1981.

Cho tới nay, chúng tôi vẫn chưa có điều kiện tiếp cận với bản dịch đầu tiên của Nguyễn Văn Hiếu. Tuy nhiên, với khoảng thời gian gần một thế kỷ kể từ khi được dịch, chúng tôi e rằng bản dịch ấy có lẽ không còn phù hợp với độc giả hiện nay.

Bản dịch thứ ba đã cho phép độc giả tiếp cận với tác phẩm của Voltaire với sự chính xác về ngôn ngữ và những chú giải hết sức cẩn thận. Đây cũng là bản dịch khá nổi tiếng, nhất là đối với các độc giả miền Bắc.

Tuy nhiên, chúng tôi đã chọn bản dịch của Tế Xuyên bởi chính cái duyên và “tinh thần Voltaire” của nó, dẫu cho đâu đó, khi được đối chiếu với bản gốc, vẫn còn những sai sót (và có lẽ đó là điều khó tránh khỏi với bất kỳ bản dịch nào!) Chẳng hạn, có một số câu sai về ý, đôi chỗ dịch giả bỏ sót hoặc lược bớt. Với những chỗ như vậy, để bản thảo được hoàn thiện, trong quá trình biên tập, chúng tôi đã mạn phép tham khảo bản dịch của Vũ Đức Phúc và Lê Tư Lành. Chúng tôi xin chân thành cảm ơn, và rất mong hai ông thể tất cho sự “tiền trảm hậu tấu” này!

Cuốn sách được biên tập dựa trên nguyên tác tôn trọng tối đa nguyên bản bản dịch. Đối với các địa danh, chúng tôi để nguyên cách phiên âm theo lối cũ nhằm giữ lại không khí cổ của câu chuyện. Ngoài ra, chúng tôi có chỉnh sửa những từ địa phương theo chuẩn tiếng Việt, bổ sung các chú thích (những chú thích có ghi ND là của dịch giả), và đặc biệt là dịch bổ sung đối với các phần bị lược bỏ (được in nghiêng trong cuốn sách) và có thêm tiểu sử tác giả.

Xin trân trọng giới thiệu tới độc giả tác phẩm Candide – Chàng Ngây Thơ cùng Lời giới thiệu của nhà nghiên cứu văn học Cao Việt Dũng.