Giới Thiệu Cà Mau Xưa Và An Xuyên Nay – Nghê Văn Lương
Ta cũng cần biết thêm Cà-Mau là đầu mũi tên Nam-tiến của dân Việt, là chồi non của một cội thọ vĩ đại đang vươn ra bể cả, là nơi cô động một sức mạnh tiềm-tàng của bao thế hệ từng lướt khỏi dãy núi Trường Sơn.
Nhưng muốn biết Cà-Mau (An-xuyên) một cách tường tận hơn, phải là người sinh trưởng tại đó, phải là người có một thời gian dài gắn liền đời sống của mình với mảnh đất phì nhiêu nầy, lại phải có cơ hội lặn lội khắp vùng, phải biết thấy, biết nghe, biết nhận xét để ghi lại.
May thay cho hậu thế và cũng may thay cho những người có sứ mạng dìu-dắt trẻ con Việt-nam trong công việc tìm học địa lý tỉnh nhà và đồng thời mở mang nền văn-hóa, người có đủ tư cách vừa nêu trên, chính là tác giả quyển « Cà-Mau xưa và An-xuyên nay » mà bạn đang cầm trên tay : Ông NGHÊ-VĂN-LƯƠNG, nguyên Thanh-tra Tiểu-học các tỉnh Bến-tre, Bạc-liêu, Cà-Mau và Sốc-trăng.
Trong khi chờ đợi một quyển địa phương chí soạn thảo đúng phương pháp và đầy đủ, tôi xin nồng nhiệt giới thiệu bậc mô phạm lão-thành rất đáng kính trọng của giáo giới cùng quyển sách quí giá của ông với tất cả các bạn đồng-nghiệp.
Sàigòn, ngày 29 tháng 9 năm 1968
TRƯƠNG-VĂN-ĐỨC
Giám-đốc Nha Tiểu-học và Giáo-dục Cộng-đồng
MỤC LỤC
CHƯƠNG I : CHÚT ÍT SỬ LIỆU, ĐỊA THẾ, VỊ TRÍ – RANH GIỚI – CHẤT ĐẤT, DIỆN-TÍCH, BIỂN, KHÍ HẬU, SÔNG – RẠCH – KINH, KINH XÁNG, CÂY CỐI, GIA-SÚC, THÚ VẬT RỪNG, CHIM CHÓC
BÀI BỔ TÚC : SÔNG ÔNG ĐỐC, SÔNG BẢY HÁP, SÔNG CỬA LỚN, SÔNG ĐỒNG-CÙNG, SÔNG BỒ ĐỀ, RẠCH LONG-ẨN, RẠCH CÁI TÀU, RẠCH TÀU, RẠCH BÙ MẮT, RẠCH RAU DỪA
CHƯƠNG II : NÔNG SẢN, LÂM-SẢN, THỦY LỢI và HẢI SẢN, CÔNG-NGHỆ, KỸ-NGHỆ
BÀI BỔ TÚC : ĐẶT ỐNG TRÚM BẮT LƯƠN « LƯƠN UM SẢ », BA KHÍA RẠCH-GỐC, CUA GẠCH SON MUỐI, MẬT ONG VÀ SÁP, ĐUÔN CHÀ LÀ, KHỈ VÀ LỌ NỒI, RÙA VÀ CẦN ĐƯỚC, SẤU VÀ KỲ ĐÀ, ĐỈA MÉN – ĐỈA TRÂU – VẮT, CỌP CÀ-MAU
CHƯƠNG III : THƯƠNG-MÃI : ĐƯỜNG GIAO THÔNG, BÀI BỔ TÚC, HÒN KHOAI, HÒN ĐÁ BẠC, NĂM-CĂN, RẪY CHỆC, MŨI CÀ-MAU VÀ BÃI BÙN, LÒ THAN NĂM-CĂN, XƯỞNG NƯỚC MẮM (TẠI VÀM SÔNG ÔNG ĐỐC)
CHƯƠNG IV : CHÍNH-TRỊ : ỦY BAN HÀNH CHÁNH XÃ, DÂN SỐ, XÃ HỘI, TÔN-GIÁO, SINH-HOẠT
BÀI BỔ-TÚC : ĐÌNH LÀNG TÂN-XUYÊN, CHÙA ĐỨC PHẬT TỔ-SƯ, CHÙA BÀ MÃ-CHÂU, CHÙA ÔNG BỔN, MIỄU ÔNG THẦN MINH, CHÙA CÔ HỒN, MIỄU GIA-LONG, MIỂU CÁ-ÔNG
CHƯƠNG V : VÀI TẬP-QUÁN, TỤC-LỆ CỔ-TRUYỀN : NHÀ CỬA, ĂN-UỐNG, ĂN TRẦU, HÚT THUỐC, ĂN MẶC, TRANG-SỨC, HÔN-NHÂN, SINH-SẢN, BỆNH-TẬT, CHÔN-CẤT, NHỮNG CUỘC GIẢI-TRÍ, MÊ-TÍN DỊ-ĐOAN, ĐỊA DANH, THỔ NGỮ, TIẾNG TÀU – TIẾNG PHÁP – TIẾNG MIÊN
BÀI BỔ TÚC : HỌC MƯỚN, ĐẢO VÕ, DÁN LIỄN, NGÀY TẾT Ở NÔNG-THÔN – ĐI CUNG HỈ, VẦN CÔNG, THẦY PHÁP CHỮA BỊNH, ĐOÁN CON NƯỚC